Thiếu ngủ kéo dài có ảnh hưởng não bộ hay không?

Với nhịp sống hiện đại, việc đánh đổi giấc ngủ cho công việc, giải trí, mạng xã hội đang khiến hàng triệu người vô tình tự gây tổn thương cho bộ não của mình. Hậu quả của việc thiếu ngủ kéo dài không chỉ dừng ở mệt mỏi hay mất tập trung, mà còn là quá trình tổn thương thần kinh có thể không hồi phục nếu như tình trạng này tiếp diễn liên tục trong thời gian dài.

• Dấu hiệu tự kỷ ở người lớn không nên bỏ qua
• Rủi ro giấc ngủ đa pha, bạn đã biết chưa?
• Cách ngủ nhanh chóng cho người hay khó ngủ?

Theo nhận định của cố vấn chuyên môn PGS TS Dược Nguyễn Minh Chính của Dược phẩm Tuệ Tĩnh, các triệu chứng như quên nhanh, tư duy chậm, dễ cáu gắt hay mất kiểm soát hành vi nên hiểu đúng như biểu hiện ban đầu của một rối loạn thần kinh. Bài viết dưới đây sẽ đi sâu vào mối quan hệ khoa học giữa giấc ngủ và chức năng não, giúp bạn hiểu rõ vì sao thiếu ngủ kéo dài  ảnh hưởng đến bộ não của bạn.

Giấc ngủ ảnh hưởng như nào đến não bộ?

Thiếu ngủ kéo dài thực chất là một sự phá vỡ nhịp sinh học, làm tê liệt những chức năng quan trọng mà giấc ngủ mang lại. Ngủ không chỉ là hành vi nghỉ ngơi mà còn là cơ chế sinh học cao cấp giúp não bộ tái tạo, sửa chữa.

Một trong những hệ thống quan trọng hoạt động mạnh mẽ khi chúng ta ngủ là hệ glymphatic – cơ chế dẫn lưu đặc biệt của não bộ. Trong giai đoạn ngủ sâu, dịch não tủy sẽ di chuyển qua các khoảng trống quanh mạch máu não, từ đó cuốn theo và loại bỏ các chất thải chuyển hóa và độc tố thần kinh tích tụ trong ngày, điển hình là beta-amyloid và Tau protein – hai thành phần liên quan chặt chẽ đến bệnh Alzheimer và các rối loạn thoái hóa thần kinh.

Khi giấc ngủ bị gián đoạn hoặc thiếu hụt kéo dài, hệ glymphatic hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến sự tích tụ độc tố trong mô não. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng chỉ sau vài đêm ngủ không sâu, mất ngủ thì nồng độ beta-amyloid trong não có thể tăng rõ rệt, đây là tín hiệu cảnh báo sớm cho nguy cơ sa sút trí tuệ nếu không được cải thiện kịp thời.

Chu kỳ giấc ngủ và chức năng vùng não

Giấc ngủ không diễn ra một cách đơn lẻ mà được chia thành các chu kỳ bao gồm hai giai đoạn chính: NREM (giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh) và REM (giấc ngủ chuyển động mắt nhanh). Trong giai đoạn NREM sâu, cơ thể tiết ra hormone tăng trưởng, yếu tố quan trọng giúp phục hồi mô, sửa chữa tế bào và củng cố trí nhớ dài hạn. Ngược lại, REM là giai đoạn mà não bộ xử lý cảm xúc, tăng cường khả năng học hỏi và củng cố các kết nối synapse.

Khi mất ngủ kéo dài hoặc rối loạn giấc ngủ kéo dài xảy ra, các chu kỳ REM và NREM bị rút ngắn hoặc không đầy đủ, khiến quá trình phục hồi của não và cơ thể bị gián đoạn. Hệ quả là người bệnh có thể gặp suy giảm trí nhớ, kém tập trung, dễ cáu gắt và mất kiểm soát cảm xúc.

Thiếu ngủ kéo dài ảnh hưởng đến vùng não

Thiếu ngủ không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn gây ảnh hưởng trực tiếp đến các vùng chức năng quan trọng trong não.

Vỏ não trước trán

Đây là khu vực chịu trách nhiệm kiểm soát hành vi, ra quyết định và tư duy logic. Khi thiếu ngủ kéo dài, hoạt động trao đổi chất tại vùng này suy giảm đáng kể. Người bệnh thường mất khả năng tập trung, dễ nổi nóng, phản ứng bốc đồng và khó đưa ra lựa chọn đúng đắn trong công việc hay đời sống hàng ngày.

Hồi hải mã

Hồi hải mã đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi ký ức ngắn hạn thành trí nhớ dài hạn. Thiếu ngủ làm giảm khả năng hoạt động của khu vực này, dẫn đến hiện tượng đãng trí, quên việc vừa làm, khó tiếp thu và ghi nhớ thông tin mới. Tình trạng này ảnh hưởng rõ rệt đến hiệu quả học tập, làm việc và đời sống tinh thần.

Amygdala

Amygdala là vùng não xử lý cảm xúc như lo âu, sợ hãi, giận dữ. Trong điều kiện mất ngủ kinh niên, vùng này hoạt động quá mức và mất đi sự kiểm soát từ vỏ não trước trán. Hậu quả là người bệnh trở nên dễ xúc động, phản ứng thái quá hoặc rơi vào trạng thái vô cảm, thờ ơ bất thường với mọi thứ xung quanh.

Thể vân và hệ dopamine

Hệ dopamine là hệ thống dẫn truyền thần kinh giúp tạo ra cảm giác vui vẻ, động lực và khoái cảm. Thiếu ngủ kéo dài làm giảm mạnh lượng dopamine, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi triền miên, mất động lực sống, giảm hứng thú với các hoạt động hàng ngày và dễ rơi vào trầm cảm.

Tổn thương não do thiếu ngủ kéo dài

Tổn thương thần kinh do thiếu ngủ không xảy ra trong một đêm, mà là quá trình tích lũy âm thầm theo thời gian. Tùy theo mức độ thiếu ngủ, não bộ sẽ trải qua những thay đổi chức năng và cấu trúc rõ rệt theo từng giai đoạn:

Giai đoạn 1–3 ngày

Ở những ngày đầu khi ngủ không sâu giấc, các triệu chứng thường chỉ bao gồm mỏi mắt, kém tập trung, hay quên tạm thời và dễ cáu gắt. Những dấu hiệu này là phản ứng tạm thời của não bộ trước sự thiếu hụt năng lượng và rối loạn hormone melatonin – cortisol. Nếu được ngủ bù đúng cách, não bộ vẫn có khả năng phục hồi hoàn toàn.

Giai đoạn 1–2 tuần

Khi thiếu ngủ kéo dài qua một tuần, nhịp sinh học bắt đầu bị rối loạn. Người bệnh thường khó ngủ ban đêm, buồn ngủ vào ban ngày. Các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và acetylcholine bắt đầu mất cân bằng, làm giảm khả năng tiếp thu, xử lý thông tin và gây rối loạn tâm trạng.

Giai đoạn 3–4 tuần

Sau khoảng một tháng mất ngủ, các vùng quan trọng như hồi hải mã và vỏ não trước trán có dấu hiệu giảm mật độ synapse. Người bệnh dễ quên các thông tin đơn giản, thiếu tỉnh táo, dễ mất kiểm soát cảm xúc và có cảm giác “sương mù não”.

Trải nghiệp khách hàng sau khi sử dụng sản phẩm siro Harman Tuệ Tĩnh

Giai đoạn >3 tháng

Khi thiếu ngủ kéo dài trên 3 tháng, các tổn thương trở nên rõ rệt và khó đảo ngược. Một số vùng não có thể xuất hiện mô sẹo thần kinh (gliosis), tốc độ dẫn truyền tín hiệu thần kinh chậm lại. Người bệnh có nguy cơ cao tiến triển thành các bệnh lý mạn tính như:

• Sa sút trí tuệ (Alzheimer)
• Rối loạn vận động thần kinh (Parkinson)
• Trầm cảm kháng trị hoặc rối loạn lo âu mạn tính

Ở giai đoạn này, ngay cả khi chất lượng giấc ngủ được cải thiện, khả năng phục hồi toàn diện chức năng não vẫn rất hạn chế.

Siro ngủ ngon Harman Tuệ Tĩnh

Cuộc sống căng thẳng, thói quen sinh hoạt rối loạn hay tuổi tác tăng cao khiến ngày càng nhiều người phải đối mặt với tình trạng khó ngủ, ngủ chập chờn, dễ tỉnh giữa đêm. Thay vì phụ thuộc vào thuốc ngủ tổng hợp dễ gây mệt mỏi và nhờn thuốc, nhiều người đang tìm đến giải pháp an toàn hơn, hỗ trợ giấc ngủ bằng thảo dược.

Harman Tuệ Tĩnh được nghiên cứu dựa trên nền y học cổ truyền, kết hợp từ những vị dược liệu nổi bật như Lạc tiên, Lá sen, Vông nem, Đinh lăng, Xuyên khung,  giúp an thần, dưỡng tâm, điều hòa khí huyết và từ đó hỗ trợ đưa cơ thể vào giấc ngủ một cách tự nhiên.

Sản phẩm thích hợp với:

• Người mất ngủ kéo dài, khó ngủ sâu, ngủ dậy không tỉnh táo
• Người lớn tuổi, nhân viên văn phòng chịu nhiều áp lực
• Phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh thường xuyên mất ngủ

Không gây mệt mỏi vào ban ngày, Harman Tuệ Tĩnh là lựa chọn được nhiều người tin tưởng để thiết lập lại nhịp sinh học khỏe mạnh và cải thiện chất lượng sống từ giấc ngủ mỗi đêm.

Mong rằng với bài viết “Thiếu ngủ kéo dài có ảnh hưởng đến não bộ không“, trên đây đã giúp bạn có câu trả lời rõ hơn cho vấn đề này. Có thể nói thiếu ngủ ảnh hưởng nghiêm trọng đến não bộ ở cả mức độ chức năng và cấu trúc. Nó không chỉ khiến bạn chậm chạp, hay quên, dễ cáu mà còn làm tổn thương vùng ghi nhớ, điều khiển cảm xúc và khả năng tư duy logic.

Nếu bạn đang cần lời khuyên hoặc muốn tìm hiểu thêm về giải pháp cải thiện giấc ngủ an toàn, hãy gọi ngay tổng đài 1800 2295 (miễn phí) hoặc truy cập website Dược phẩm Tuệ Tĩnh để được tư vấn tận tình.