Gãy xương là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết

Gãy xương là một tình trạng chấn thương xương khá phổ biến và có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào. Không chỉ giới vận động viên hay những người làm việc nặng mới có nguy cơ gặp phải, mà ngay cả trong sinh hoạt hằng ngày, một cú vấp ngã nhẹ, một cử động sai cách, hay thậm chí một lần nâng vật nặng đột ngột cũng có thể dẫn đến tổn thương nghiêm trọng cho hệ xương.

Điều đáng lo ngại là không phải trường hợp gãy xương nào cũng có biểu hiện rõ ràng như biến dạng tay chân hay mất vận động ngay lập tức. Nhiều người chủ quan bỏ qua những dấu hiệu sớm, dẫn đến việc xử trí sai cách, gây ra biến chứng nặng nề về sau.

• Buổi sáng mỏi vai gáy: Nguyên nhân và cách giảm đau tại nhà
• Căng cơ: Nguyên nhân và dấu hiệu nhận biết
• Hội chứng De Quervain là gì? Nguyên nhân và biện pháp cải thiện

PGS TS BS Phạm Hồng Vân và Dược phẩm Tuệ Tĩnh, bài viết hôm nay sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng gãy xương, nguyên nhân nào gây ra và dấu hiệu nhận biết để chủ động phòng ngừa sớm.

Gãy xương là gì?

Gãy xương là hiện tượng tổn thương cấu trúc bình thường của xương, xảy ra khi lực tác động vượt quá khả năng đàn hồi và chịu lực của xương. Sự gãy có thể ở mức độ nhẹ như rạn xương, nứt xương cho đến gãy hoàn toàn, gãy nhiều đoạn hoặc gãy kèm theo di lệch. Gãy xương được phân loại dựa trên nhiều yếu tố như hình thái gãy (thẳng, xoắn, chéo…), vị trí gãy (đầu xương, thân xương), mức độ tổn thương (gãy kín hay gãy hở), hoặc có kèm theo biến chứng hay không.

Nguyên nhân thường gặp dẫn đến gãy xương

Nguyên nhân dẫn đến gãy xương có thể đến từ ngoại lực, yếu tố bệnh lý bên trong hoặc kết hợp cả hai. Trong đó, phổ biến nhất là do tai nạn sinh hoạt như trượt ngã, té cầu thang, va chạm khi chơi thể thao hay tai nạn giao thông. Ở người cao tuổi, chỉ một cú va chạm nhẹ cũng có thể khiến xương gãy do tình trạng loãng xương khiến xương mất độ đàn hồi và trở nên giòn, xốp.

Trẻ em và thanh thiếu niên cũng không nằm ngoài nguy cơ, đặc biệt trong các môn thể thao cường độ cao. Ngoài ra, những người mắc các bệnh lý xương khớp nền như viêm khớp, ung thư xương, rối loạn chuyển hóa canxi hay đang dùng corticoid dài ngày cũng dễ bị gãy xương hơn người bình thường.

Một số ít trường hợp xảy ra gãy xương do mỏi, nghĩa là xương bị tổn thương vi mô tích lũy dần theo thời gian do lặp lại một động tác quá mức, thường gặp ở vận động viên điền kinh, bóng chuyền, bóng đá hoặc người phải bưng bê vật nặng thường xuyên.

Phân loại gãy xương

Gãy xương được phân thành nhiều loại dựa theo biểu hiện và mức độ tổn thương.

• Gãy xương kín là loại không làm rách da, bề mặt da không có tổn thương rõ ràng, nên đôi khi người bệnh chủ quan.
• Gãy xương hở là tình trạng phần xương gãy xuyên qua da, rất dễ nhiễm trùng vết thương và nguy hiểm nếu không được xử trí đúng cách.

Ngoài ra, còn có một số loại gãy xương khác có thể nói đến như:

• Gãy di lệch khi các đoạn xương bị lệch khỏi vị trí ban đầu và cần nắn chỉnh, phẫu thuật.
• Gãy không di lệch thường nhẹ hơn, nhưng nếu không bất động đúng vẫn có thể dẫn đến lệch trục khi lành.
• Một dạng ít được biết đến là gãy xương do mỏi– xương nứt nhỏ do lặp lại vi chấn thương liên tục, biểu hiện mờ nhạt, rất dễ bỏ sót nếu không chụp X-quang hoặc MRI.

Dấu hiệu nhận biết sớm gãy xương

Không phải lúc nào gãy xương cũng biểu hiện một cách rầm rộ. Nhiều người chỉ thấy đau âm ỉ, khó cử động, hoặc sưng nề nhẹ nên nhầm tưởng là bong gân hay sai khớp. Tuy nhiên, nếu có các dấu hiệu sau, cần cảnh giác với nguy cơ gãy xương:

• Đau nhiều tại một vị trí cố định, tăng khi cử động hoặc chịu lực.
• Sưng nề, bầm tím xuất hiện nhanh sau chấn thương.
• Mất hoặc hạn chế vận động tại khớp gần vùng nghi ngờ gãy.
• Cảm giác xương cọ xát hoặc âm thanh lạo xạo khi di chuyển.
• Vùng chi có biểu hiện cong, lệch, ngắn hơn bên lành.
• Tê bì, mất cảm giác nếu có tổn thương thần kinh đi kèm.

Một số vị trí gãy như cổ xương đùi, xương sườn, xương bàn tay,… có thể không biến dạng nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ rất cao nếu không được chẩn đoán kịp thời.

Những lưu ý và sai lầm thường gặp

Khi nghi ngờ gãy xương, điều đầu tiên cần làm là bất động vùng tổn thương. Có thể dùng nẹp gỗ, bìa cứng hoặc bất kỳ vật cứng nào có thể cố định chi. Không nên tự ý kéo nắn vì có thể làm gãy di lệch thêm, thậm chí gây chèn ép thần kinh, mạch máu.

Nếu gãy hở, cần nhanh chóng băng ép cầm máu, không tự rửa vết thương hoặc bôi thuốc. Người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt, đặc biệt nếu có dấu hiệu choáng, mất máu nhiều hoặc liệt chi. Sai lầm phổ biến là tự đắp thuốc nam, đắp lá, chườm nóng hoặc cố gắng xoa bóp khi chưa xác định rõ chẩn đoán. Những hành động này không chỉ gây nhiễm trùng mà còn làm tình trạng tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn.

Biện pháp chăm sóc và phục hồi tổn thương

Gãy xương không chỉ gây đau đớn tại thời điểm chấn thương mà còn cần một khoảng thời gian đáng kể để cơ thể phục hồi. Nhiều người sau khi được bó bột hay mổ xương xong thường nghĩ chỉ cần nằm yên để xương liền là đủ. Nhưng thực tế, phục hồi sau gãy xương là một quá trình cần phối hợp cả nghỉ ngơi hợp lý, vận động đúng cách và ăn uống khoa học để xương nhanh lành và không bị di chứng lâu dài.

Nghỉ ngơi vừa đủ, vận động đúng cách

Sau khi được cố định xương hoặc tháo bột, bạn nên bắt đầu với các động tác vận động nhẹ nhàng, theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên viên phục hồi chức năng. Những bài tập đơn giản như co – duỗi nhẹ khớp, nâng tay chân lên xuống tại chỗ, hay tập đi lại từng bước một nếu là gãy chi dưới, đều giúp hoạt huyết, tăng cường lưu thông và xương mau lành hơn. Không nên nằm quá lâu hoặc bất động hoàn toàn nếu không có chỉ định, vì điều đó dễ làm cơ bị yếu, khớp bị cứng, thậm chí khó đi lại hoặc vận động sau khi xương lành.

Chườm ấm và xoa bóp nhẹ

Nếu sau khi tháo bột bạn thấy tay chân còn tê, hơi đau hoặc cứng khớp, có thể dùng khăn ấm để chườm nhẹ vùng quanh chỗ gãy (tránh đè lên vết thương phẫu thuật nếu có). Việc chườm ấm giúp thư giãn cơ, giảm sưng nhẹ và thúc đẩy tuần hoàn máu.

Tuy nhiên, bạn không nên xoa bóp mạnh tay, không tự ý dùng dầu nóng hoặc các bài thuốc dân gian chưa rõ nguồn gốc, vì có thể gây kích ứng hoặc khiến vết thương lâu lành.

Chăm khớp khỏe từ Xương khớp Tuệ Tĩnh

Xu hướng kết hợp điều trị y học hiện đại với các sản phẩm thảo dược hỗ trợ xương khớp ngày càng được ưa chuộng. Trong đó, Xương khớp Tuệ Tĩnh là một trong những lựa chọn được nhiều người tin dùng nhờ cơ chế tác động bền vững và an toàn.

Sản phẩm được chiết xuất từ hơn 20 vị thuốc quý như đương quy, ngưu tất, tục đoạn, độc hoạt, phòng phong,… được biết đến với khả năng thúc đẩy lưu thông khí huyết, hỗ trợ phục hồi tổn thương ở khớp và mô xương, làm dịu cảm giác đau lưng, đau  mỏi cổ vai gáy, tê bì chân tay.

Xương khớp Tuệ Tĩnh có dạng viên uống tiện dụng, phù hợp cho mọi đối tượng từ người trung niên hoặc người làm việc văn phòng bị mỏi cổ vai gáy kéo dài. Không gây tác dụng phụ, không ảnh hưởng dạ dày, có thể sử dụng đều đặn như một giải pháp bảo vệ xương khớp lâu dài.

Gãy xương là một tổn thương không thể xem nhẹ bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động, sinh hoạt và chất lượng sống của người bệnh trong ngắn hạn lẫn dài hạn. Không chỉ những tai nạn nghiêm trọng mới gây ra gãy xương, mà cả những chấn động nhỏ cũng có thể trở nên nguy hiểm nếu người bệnh có yếu tố nguy cơ nền như loãng xương, dinh dưỡng kém hoặc lao động quá sức kéo dài.

Hãy gọi tổng đài 1800 2295(miễn cước) để được tư vấn miễn phí hoặc truy cập website chính thức của Dược phẩm Tuệ Tĩnh để theo dõi các chương trình tư vấn sức khỏe miễn phí.