Men gan là gì? Chức năng và vai trò quan trọng đối với sức khỏe

Trong các bảng kết quả xét nghiệm sinh hóa máu, các chỉ số liên quan đến gan luôn chiếm một vị trí quan trọng và đặc biệt lưu tâm. Tuy nhiên, phần lớn mọi người thường chỉ nhắc đến men gan khi chúng có dấu hiệu bất thường (tăng cao). Việc hiểu sai hoặc hiểu chưa đủ về thành phần này dẫn đến những lo lắng không cần thiết hoặc sự chủ quan trong việc chăm sóc sức khỏe.

• Dấu hiệu xơ gan do mắc viêm gan C và cách nhận biết?
• Viêm gan A: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa hiệu quả
• Stress oxy hóa là gì? Nguyên nhân và cách phòng ngừa

Vậy thực chất men gan là gì? Nguyên nhân và vai trò cụ thể men gan là gì đối với sức khỏe? Bài viết dưới đây, Dược phẩm Tuệ Tĩnh – cố vấn TS BS CKII Nguyễn Thị Thanh Hương sẽ giúp bạn đọc có thêm nhiều thông tin hữu ích khác nữa.

Men gan là gì?

Gan là cơ quan đảm nhiệm hàng loạt các phản ứng hóa học phức tạp để duy trì sự sống. Để các phản ứng này diễn ra nhanh chóng và hiệu quả, cần có sự tham gia của các chất xúc tác sinh học. Các chất xúc tác này chính là men gan (enzyme). Men gan là các protein do chính tế bào gan tổng hợp và sản xuất. Chúng tồn tại bên trong tế bào gan (nội bào), tham gia trực tiếp vào quá trình chuyển hóa các chất dinh dưỡng (protein, glucid, lipid) và quá trình khử độc. Khi các tế bào già chết đi, một lượng nhỏ men gan sẽ được giải phóng vào máu. Do đó, trong máu của người khỏe mạnh luôn tồn tại một nồng độ men gan nhất định và ổn định.

Phân loại các nhóm men gan phổ biến

Mặc dù gan chứa hàng trăm loại enzyme khác nhau, nhưng có 4 loại men gan tiêu biểu thường được chỉ định xét nghiệm để đánh giá chức năng gan. Mỗi loại có đặc điểm phân bố và vai trò khác nhau:

ALT hay SGPT

Đây là loại men gan đặc hiệu nhất. ALT chủ yếu được tìm thấy trong bào tương của tế bào gan. Nó ít xuất hiện ở các cơ quan khác. Do đó, khi xét nghiệm thấy chỉ số ALT tăng, các bác sĩ thường nghĩ ngay đến tổn thương thực thể tại gan. Sự gia tăng của ALT tỷ lệ thuận với mức độ hủy hoại tế bào gan.

AST hay SGOT

Khác với ALT, enzyme AST không chỉ khu trú tại gan mà còn phân bố rộng rãi ở cơ tim, cơ vân, thận và não. AST tồn tại ở hai dạng: trong bào tương và trong ty thể của tế bào. Do sự phân bố đa dạng này, chỉ số AST tăng không chỉ phản ánh bệnh lý gan mà còn có thể do nhồi máu cơ tim hoặc chấn thương cơ. Tuy nhiên, tỷ lệ giữa AST và ALT lại là thông số quan trọng để phân biệt nguyên nhân tổn thương gan (do rượu hay do virus).

GGT

GGT là loại men gan đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển acid amin qua màng tế bào. Enzyme này tập trung nhiều ở tế bào biểu mô đường mật và gan. GGT đặc biệt nhạy cảm với tình trạng ứ mật và tác động của cồn. Đây là chỉ số thường tăng sớm nhất và rõ rệt nhất ở những người lạm dụng rượu bia.

ALP

ALP (Phosphatase kiềm) là enzyme thủy phân este phosphat. Sự gia tăng của ALP thường là dấu hiệu chỉ điểm cho các bệnh lý tắc nghẽn đường mật hoặc các khối u tại gan. Ngoài ra, ALP còn có nhiều trong thận, xương và nhau thai của phụ nữ có thai.

Chức năng và vai trò sinh học 

Sự tồn tại của men gan không phải là ngẫu nhiên. Chúng giúp gan thực hiện các chức năng sống còn. Nếu thiếu hụt hoặc rối loạn hoạt động của các enzyme này, quá trình chuyển hóa của cơ thể sẽ bị ngưng trệ.

Vai trò trong chuyển hóa Protein (Đạm)

Hai loại men gan là ALT và AST đóng vai trò xúc tác cho phản ứng chuyển nhóm amin. Phản ứng này giúp chuyển đổi các acid amin thành các chất trung gian cần thiết cho chu trình tạo năng lượng hoặc tổng hợp nên các loại protein mới cho cơ thể. Nhờ có hệ thống enzyme này, gan mới có thể tổng hợp được các yếu tố đông máu và Albumin huyết thanh.

Vai trò trong quá trình giải độc

Gan là cơ quan chịu trách nhiệm xử lý các độc tố nội sinh (sinh ra trong quá trình trao đổi chất) và ngoại sinh (từ thực phẩm, thuốc, rượu). Hệ thống men gan (đặc biệt là nhóm Cytochrome P450 và các enzyme liên hợp) tham gia vào việc biến đổi các chất độc hại, khó tan trong nước thành các chất ít độc hơn, dễ tan trong nước để đào thải qua mật hoặc nước tiểu. Nếu không có các enzyme này, độc tố sẽ tích tụ và gây hại cho toàn bộ cơ thể.

Vai trò trong bài tiết và chuyển hóa mật

Các enzyme như GGT và ALP tham gia vào quá trình vận chuyển và bài tiết dịch mật. Dịch mật đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa chất béo và hấp thu các vitamin tan trong dầu (A, D, E, K). Hoạt động ổn định của các men gan này đảm bảo dòng chảy của mật được thông suốt, ngăn ngừa tình trạng ứ mật và hình thành sỏi mật.

Vì sao cần duy trì chỉ số men gan ổn định?

Nhiều người lầm tưởng rằng men gan càng thấp càng tốt. Thực tế, cơ thể cần duy trì nồng độ enzyme ở mức sinh lý bình thường để đảm bảo các phản ứng chuyển hóa diễn ra liên tục.

• Nếu men gan quá thấp: Mặc dù hiếm gặp, nhưng tình trạng này có thể cảnh báo suy giảm chức năng gan nghiêm trọng, hội chứng kém hấp thu hoặc suy dinh dưỡng.
• Nếu men gan tăng cao: Đây là dấu hiệu cho thấy tế bào gan đang bị phá vỡ, giải phóng enzyme ồ ạt vào máu.

Việc giữ cho men gan ở ngưỡng ổn định chính là bảo vệ cấu trúc tế bào gan. Một lá gan có cấu trúc nguyên vẹn sẽ đảm bảo thực hiện tốt chức năng lọc máu, dự trữ năng lượng và sản xuất nội tiết tố.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ men gan

Nồng độ men gan không phải là một hằng số bất biến mà có thể dao động phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Yếu tố sinh lý: Tuổi tác, giới tính và chỉ số khối cơ thể (BMI) có thể ảnh hưởng nhẹ đến chỉ số men gan. Ví dụ, chỉ số này ở nam giới thường cao hơn nữ giới một chút.
• Chế độ sinh hoạt: Việc vận động thể lực cường độ cao cũng có thể làm tăng nhẹ men gan tạm thời do giải phóng enzyme từ cơ bắp.
• Tác nhân bệnh lý: Sự tấn công của virus viêm gan, vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc các bệnh lý tự miễn là nguyên nhân chính gây rối loạn nồng độ enzyme.
• Hóa chất và thuốc: Rượu bia, thuốc lá, các loại thuốc điều trị bệnh (giảm đau, kháng sinh, thuốc mỡ máu…) đều được chuyển hóa qua gan và có thể gây biến động chỉ số men gan.

Viên uống hỗ trợ Bổ gan Tuệ Tĩnh

Sản phẩm bổ gan Tuệ Tĩnh là sản phẩm được chiết xuất hoàn toàn từ 14 loại dược liệu tự nhiên. Trong đó có các thành phần được nói đến như Cà gai leo và Kế sữa, Atiso, Kim ngân hoa,.. hỗ trợ cải thiện chức năng gan, giúp hỗ trợ giảm tình trạng do chức năng gan suy giảm như mẩn ngứa, mề đay, mụn nhọt, vàng da.

Bổ gan Tuệ Tĩnh còn bổ sung các thành phần hỗ trợ hoạt huyết như Hoàng kỳ và Đương quy, giúp tăng cường tuần hoàn máu, hỗ trợ tăng cường sức khỏe, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hoạt động của tế bào. Sản phẩm là giải pháp hỗ trợ phù hợp cho người muốn duy trì chức năng gan khỏe mạnh, người thường xuyên sử dụng bia rượu hoặc những người có dấu hiệu mẩn ngứa, vàng da, mụn nhọt do chức năng gan kém.

Men gan là thành phần sinh học thiết yếu, đóng vai trò trung tâm trong mọi hoạt động chuyển hóa và giải độc của cơ thể. Khi chức năng gan bị suy giảm thì mức độ men gan trong cơ thể có thể tăng cao lên, chính điều này giúp bác sĩ phát hiện và nhanh chóng điều trị các bệnh lý liên quan đến gan.

Để nhận được tư vấn chi tiết về tình trạng sức khỏe và sản phẩm, bạn đọc vui lòng liên hệ Tổng đài miễn cước 1800 2295 hoặc truy cập website chính thức của Dược phẩm Tuệ Tĩnh để tham khảo thêm nhiều bài viết sức khỏe hữu ích khác.