Dấu hiệu tự kỷ ở người lớn không nên bỏ qua

Tự kỷ thường được xem là một rối loạn ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, ngày nay rất nhiều người trưởng thành sống chung với các dấu hiệu của tự kỷ mà không được chẩn đoán, dẫn đến những khó khăn trong công việc, các mối quan hệ và cuộc sống hằng ngày. Nhận biết các dấu hiệu tự kỷ hỗ trợ người bệnh điều trị kịp thời và cải thiện chất lượng cuộc sống.

• Rủi ro giấc ngủ đa pha, bạn đã biết chưa?
• Nhạc sóng não là gì? Các loại nhạc sóng não phổ biến?
• Tại sao chúng ta bị trào ngược dạ dày ban đêm?

Cố vấn từ Dược phẩm Tuệ Tĩnh – TS BS CKII Nguyễn Thị Thanh Hương, qua bài viết hôm nay sẽ giúp bạn có thêm những thông tin về dấu hiệu tự kỷ cũng như cách phòng tránh hiệu quả. Mời bạn đọc bài viết dưới đây.

Bệnh tự kỷ là gì?

Bệnh tự kỷ, hay chính xác hơn là Rối loạn phổ tự kỷ (ASD), là một tình trạng phát triển thần kinh phức tạp, ảnh hưởng đến cách một người tương tác xã hội, giao tiếp và hành xử. Rối loạn này được gọi là “phổ” bởi các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau đáng kể ở mỗi người. Có người có thể có khả năng nói và sống độc lập, trong khi người khác lại gặp khó khăn nghiêm trọng trong giao tiếp và cần sự hỗ trợ đáng kể trong cuộc sống hằng ngày.

Các dấu hiệu của ASD thường xuất hiện trong những năm đầu đời, nhưng có thể chỉ được nhận thấy rõ ràng khi yêu cầu xã hội tăng lên, đặc biệt là ở tuổi trưởng thành.

Dấu hiệu tự kỷ

Theo các tiêu chuẩn chẩn đoán quốc tế như DSM-5-TR, các dấu hiệu tự kỷ được phân loại thành hai cụm tiêu chuẩn cốt lõi. Đây là những đặc điểm cần được đánh giá từ thời thơ ấu, cho dù người đó được chẩn đoán ở bất kỳ độ tuổi nào.

Khó khăn giao tiếp và tương tác xã hội

Đây là cụm dấu hiệu nổi bật, ảnh hưởng đến khả năng thiết lập và duy trì các mối quan hệ của người tự kỷ.

• Thách thức trong các cuộc hội thoại: Người tự kỷ có xu hướng khó khăn khi bắt đầu hoặc duy trì một cuộc trò chuyện. Họ có thể trả lời rất trực tiếp và tập trung vào nội dung hơn là trò chuyện xã giao, hoặc nói quá nhiều về một chủ đề họ quan tâm mà không nhận ra người nghe đã mất hứng thú.
• Khó giải mã tín hiệu phi ngôn ngữ: Họ thường gặp trở ngại khi đọc các tín hiệu phi ngôn ngữ như biểu cảm khuôn mặt, ngữ điệu, hay ngôn ngữ cơ thể. Điều này khiến họ có xu hướng hiểu mọi thứ theo nghĩa đen, dễ hiểu lầm các câu nói mỉa mai, ẩn ý hoặc những lời đùa cợt.

Hành vi, sở thích lặp lại và hạn chế

Cụm dấu hiệu này bao gồm các đặc điểm về hành vi và cách xử lý thông tin cảm giác đặc trưng ở người tự kỷ.

• Sở thích chuyên sâu và đặc thù: Người tự kỷ có thể có những niềm đam mê rất sâu sắc và chuyên biệt với một lĩnh vực cụ thể. Họ có thể dành hàng giờ để tìm hiểu về một chủ đề (như hệ thống xe buýt, lịch sử cổ đại, hoặc một loại ngôn ngữ lập trình), đạt được kiến thức và kỹ năng vượt trội trong lĩnh vực đó.
• Ưa tính nhất quán: Họ cảm thấy thoải mái và an toàn khi lịch trình hằng ngày có thể dự đoán được. Bất kỳ sự thay đổi đột ngột nào trong thói quen, công việc hay môi trường đều có thể gây ra cảm giác lo lắng, khó chịu.
• Ngôn ngữ và vận động lặp lại: Ở người lớn dấu hiệu tự kỷ có những hành vi lặp lại có thể tinh tế hơn, như lặp lại một số cụm từ nhất định trong cuộc nói chuyện, hoặc thực hiện những chuyển động nhẹ nhàng như vỗ tay, xoay bút, hoặc lắc lư người để tự điều chỉnh cảm xúc.
• Khác biệt xử lý cảm giác: Đây là một trong những dấu hiệu tự kỷ quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Người tự kỷ có thể nhạy cảm quá mức hoặc giảm nhạy cảm với các kích thích giác quan. Ví dụ, họ có thể khó chịu với tiếng ồn lớn, mắt nhạy cảm với ánh sáng hoặc chất liệu vải nhất định.

Nguyên nhân kiệt sức ở người tự kỷ

Nhiều người tự kỷ trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ, đã học cách che giấu các đặc điểm tự kỷ của họ để hòa nhập với xã hội. Đây là một cơ chế phòng vệ có ý thức hoặc vô thức, trong đó họ bắt chước các hành vi xã hội, tập trung vào giao tiếp bằng mắt, hoặc buộc bản thân phải chịu đựng các kích thích giác quan.

Tuy nhiên, việc che dấu đòi hỏi một lượng lớn năng lượng tinh thần, dẫn đến hiện tượng hội chứng kiệt sức tự kỷ. Đây là trạng thái kiệt quệ cảm xúc, giác quan và xã hội kéo dài, với các dấu hiệu như mệt mỏi cùng cực, giảm khả năng dung nạp xã hội, rối loạn giấc ngủ và tăng nhạy cảm giác.

Các bệnh lý đi kèm và tầm quan trọng của chẩn đoán

Các dấu hiệu tự kỷ thường đi kèm với các rối loạn tâm lý khác. Đây là một trong những lý do khiến việc chẩn đoán ở người lớn trở nên phức tạp.

• Khoảng 70% người tự kỷ có ít nhất một rối loạn đi kèm, phổ biến nhất là lo âu, trầm cảm, Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), rối loạn giấc ngủ, hoặc rối loạn phối hợp phát triển (DCD). Thuốc không có tác dụng điều trị ASD, mà chỉ được sử dụng để quản lý các triệu chứng của những rối loạn đi kèm này dưới sự chỉ định của bác sĩ.
• Việc chẩn đoán ASD ở người lớn cần được thực hiện bởi một nhóm chuyên gia đa ngành (tâm thần, tâm lý học lâm sàng, ngôn ngữ trị liệu…). Quy trình này dựa trên các tiêu chí của DSM-5-TR, phỏng vấn tiền sử phát triển, và sử dụng các công cụ đánh giá chuyên biệt như ADOS-2.

Các liệu pháp hỗ trợ người tự kỷ trưởng thành

Sau khi được chẩn đoán, người tự kỷ có thể tiếp cận nhiều phương pháp trị liệu khác nhau. Mục tiêu của các liệu pháp này không phải là “chữa khỏi”, mà là giúp người tự kỷ học cách đối phó với những thách thức trong cuộc sống và phát huy tối đa tiềm năng của họ.

• Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT): Đây là một liệu pháp tâm lý giúp người tự kỷ nhận diện và thay đổi những suy nghĩ, cảm xúc, và hành vi tiêu cực. CBT đặc biệt hiệu quả trong việc hỗ trợ người tự kỷ đối phó với lo âu và trầm cảm đi kèm, giúp họ kiểm soát cảm xúc và phản ứng phù hợp hơn trong các tình huống xã hội.
• Liệu pháp nghề nghiệp: Liệu pháp này giúp người tự kỷ phát triển các kỹ năng sống hằng ngày, từ các công việc đơn giản như tự chăm sóc bản thân, quản lý tài chính, cho đến các kỹ năng phức tạp hơn để làm việc và hòa nhập cộng đồng. Liệu pháp nghề nghiệp cũng có thể giúp điều chỉnh môi trường sống và làm việc để phù hợp hơn với nhu cầu của từng cá nhân.
• Liệu pháp ngôn ngữ: Mặc dù người tự kỷ trưởng thành thường có khả năng nói, họ vẫn có thể gặp khó khăn trong việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ trong các tình huống xã hội. Liệu pháp ngôn ngữ có thể giúp họ cải thiện khả năng giao tiếp phi ngôn ngữ, đọc tín hiệu xã hội, và sử dụng ngôn ngữ một cách rõ ràng và hiệu quả hơn.

Hỗ trợ cải thiện giấc ngủ: Harman Tuệ Tĩnh

Trong hành trình chăm sóc và hỗ trợ giấc ngủ êm ái, cải thiện tình trạng mất ngủ kéo dài, ngủ không sâu giấc, một số người lựa chọn dùng thêm sản phẩm hỗ trợ từ thảo dược để giúp thư giãn thần kinh và cải thiện các triệu chứng liên quan như khó ngủ, mệt mỏi.

Harman Tuệ Tĩnh là một sản phẩm, được bào chế từ 5 thảo dược tự nhiên, có công dụng hỗ trợ thần kinh, cải thiện giấc ngủ, từ đó gián tiếp giúp giảm cảm giác lo âu, căng thẳng hay dấu hiệu khác của tình trạng suy nhược thần kinh.

Sản phẩm Harman Tuệ Tĩnh là sự kết hợp của những vị thảo dược quý, được nghiên cứu và chọn lọc kỹ lưỡng:

• Lạc Tiên, Vông Nem và Lá Sen: Bộ ba thảo dược này từ lâu đã được biết đến trong y học cổ truyền với công dụng an thần, giúp xoa dịu hệ thần kinh, tạo điều kiện thuận lợi cho người dùng dễ dàng đi vào giấc ngủ và có giấc ngủ sâu, trọn vẹn hơn.
• Xuyên Khung và Đinh Lăng: Hai vị thuốc này có tác dụng đặc biệt trong việc cải thiện lưu thông máu, nhất là máu lên não, giúp hệ thần kinh hoạt động hiệu quả hơn.

Với dạng siro dễ uống, vị ngọt thanh nhẹ, Harman Tuệ Tĩnh phù hợp với nhiều đối tượng, đặc biệt là người cao tuổi hay những người khó sử dụng thuốc dạng viên.

Việc nhận biết dấu hiệu tự kỷ ở người lớn là một bước quan trọng để chúng ta có thể tạo ra một môi trường hỗ trợ tốt nhất cho sự phát triển của người tự kỷ, đồng thời xây dựng một xã hội thấu hiểu và bao dung. Hy vọng những thông tin trong bài viết này đã mang thông tin hữu ích hơn cho bạn và giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn về rối loạn phổ tự kỷ ở người trưởng thành.

Liên hệ hotline Dược phẩm Tuệ Tĩnh 1800 2295 (Miễn cước) hoặc đặt lịch khám tại Phòng khám YHCT Tuệ Tĩnh Đường TẠI ĐÂY để nhận tư vấn chuyên sâu và tận tâm nhất cho sức khỏe của bạn và gia đình.